Yılbaşı Ritüelleri: Bolluk ve Bereketin Sembolü Nar Kırmak
Bu yazımda sizlere ailelerimizin her yılbaşı yaptığı çoğumuzun anlam veremediği nar kırma ritüelinden bahsedeceğim. Genelde yılbaşı öncesi yapılan ya da unutulup yılbaşı gününde annelerimiz tarafından telaşlı bir şekilde yapılan ritüel türüdür. Nar bolluk ve bereketi temsil etmesiyle bilinir. Bu yüzden evlerimizin kapılarının önünde kırılır. Bilmeden yapılan bu ritüel aslında Nardugan Bayramı'na dayanır.
Nardugan Bayramı nedir?
Nardugan, Nar (güneş), Moğol dilinden gelir. Dugan (doğan), ise Türk dilinden gelmektedir. Orhun Kitabelerinde karşımıza çıkmaktadır. Her yıl 21 Aralık'ta İslamiyet öncesi Türk toplulukları tarafından kutlanıldığı düşünülen bayramdır. Türkler göçebe bir topluluk olduğundan yayılmıştır. 21 Aralık'ta kutlanmasının sebebi yılın en uzun gecesi olmasından dolayıdır.
Nardugan Bayramı nasıl kutlanır?
Türklerin tek tanrılı dine inanmadan önceki inançlarına göre yeryüzünün tam ortasında bir akçam ağacı bulunuyordu. Buna hayat ağacı diyorlardı. 21 Aralık'ı 22 Aralık'a bağlayan gece sonrası güneş tekrar doğacağı için bugün bir yeni doğum olarak kabul ediliyordu. Güneş yeniden doğduğu için insanlar tanrı Ülgen'e dualar etmeye başladı. Duaları kabul olsun diye akçam ağacının altına hediyeler koyuyorlar, dallarına ise ip asıp dilek diliyorlardı. Günümüz bayramlarındaki gibi herkes en güzel giysisini giyer evlerini temizlerdi. Tüm aile bireyleri ağacın çevresinde şarkı söyleyip dans ederlerdi. Herkes evindeki yiyecekleri paylaşmak için getirirdi. Herkesin bir arada olması uğur getirirdi. Tanrı'ya olan minnetlerini göstermek için ellerinden geleni yapmışlardı. Bu şekilde kutlama yaparak bayramı dolu dolu geçirirlerdi.
Günümüzde ise, yılbaşı ağacını süslerken aslında Nardugan Bayramı'nın yansımalarını görürüz. Onların dilek ipleri günümüzde ağaç süsü olarak ortaya çıkar. Ailecek yediğimiz yılbaşı yemeğini her iki dönemde de görürüz. Anneannelerimizin tüm aile bireylerini bir arada görmek istemelerinin sebebi belki de bilmedikleri bu ritüele ait olan uğur inancıydı. En uzun gecede nar kırıp güneşin herkes için bereketle doğmasını beklememizde de bu ritüelin yansımaları vardır.
Bu yazımda sizlere her yıl 21 Aralık'ta yapılan nar kırma ritüelinin aslında Nardugan Bayramı'ndan geldiğini anlattım. Umarım bir şeyler öğrenirsiniz. Okuduğunuz için teşekkür ederim.